Lễ kỷ niệm của Việt Nam đánh vào tâm can của đảng

Bangkokpost

Lễ kỉ niệm kéo dài 10 ngày mang tính biểu trưng là bày tỏ lòng biết ơn với quá khứ, nhưng lại có nhiều thanh niên Việt Nam hướng tới tương lai.
Achara Ashayagachat
10-10-2010
Khi Hà Nội kỷ niệm 1.000 năm vào cuối tuần này, giới trẻ Việt Nam đã tỏ ra lạc quan về một tương lai thuận lợi. Tuy nhiên, thế hệ già hơn, bao gồm những đảng viên Cộng sản kỳ cựu và các cựu chiến binh, vẫn thận trọng về việc quốc gia do những người theo xã hội chủ nghĩa lãnh đạo nhưng hướng theo thị trường này sẽ đi thế nào.
Việt Nam đã vung ra 70 triệu USD để làm đẹp thủ đô cho lễ kỉ niệm thiên niên kỷ và vài triệu USD xây dựng cầu và công trình cơ sở hạ tầng khác – một sự nhắc nhở mạnh mẽ về uy thế của Hà Nội, từng giành chiến thắng trước các cường quốc lớn như Pháp, Mỹ và Trung Quốc.
Chi phí cho 10 ngày tổ chức lễ hội khá lớn, kết thúc vào ngày 10/10, đã không phải không có lời chỉ trích, nhưng nói chung người dân dường như đi cùng sự kiện với tâm trạng hân hoan và dự báo về một tương lai sáng lạn – ít nhất là so sánh với một số nước láng giềng, trong đó có Thái Lan.
Kinh tế Việt Nam vẫn sôi động, với mức tăng trưởng 6,2% năm ngoái, và dường như sẽ đạt mục tiêu 6,5% năm nay. Lam phát hạ từ 23% thời điểm bùng nổi khủng hoảng tài chính thế giới hai năm trước, xuống còn 7,8% năm nay.
Nền kinh tế dựa vào xuất khẩu ít chịu ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng, sự mất giá của đồng bản tệ – tiền đồng – đã thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vĩ mô.
Nhưng, không có gì êm ả như lụa. Rất nhiều cư dân đang tự hỏi liệu sự  vươn lên của con rồng Việt Nam (hay Thăng Long – tên gọi Hà Nội cũ) có xuất hiện ở cái giá nặng nề, với môi trường sụt giảm, tham nhũng lan tràn, và nỗi khổ sở về giao thông ngày một lớn.
Sự thịnh vượng kinh tế của quốc gia chưa nhỏ giọt đến phần lớn cư dân làm nông nghiệp trong dân số Việt Nam, ước tính là hơn 89 triệu người. Rất nhiều người còn đang vật lộn để lấp đầy dạ dày trống rỗng của họ.
Đảng cộng sản bất khả xâm phạm phải làm nhiều hơn là ứng phó với những vấn nạn kinh tế – xã hội mà các cựu chiến binh và những cán bộ của đảng (trong đó có anh hùng dân tộc Võ Nguyên Giáp, người gần đây lên tiếng bày tỏ sự quan ngại của ông với những tác động môi trường từ việc khai thác bauxite) đã nêu bật. Đảng cũng phải xem xét yêu cầu cải cách chính trị.
Với những người Hà Nội thực sự như giáo sư sử học Lê Văn Lan, sự thừa  nhận lễ kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long là vô nghĩa bởi vì rất nhiều người không hiểu họ đang kỷ niệm cái gì và tại sao.
”Sức cuốn hút của thành phố phần lớn đã bớt đi, diện mạo văn hóa của người Hà Nội đã biến mất. Chúng ta không thể tìm ra một “Hà Nội yên bình, thanh thản” mà chỉ còn một thủ đô hối hả, bừa bãi, bụi bặm và ồn ào”, nhà sử học 74 tuổi nói.
Vị giáo sư nổi tiếng nhưng sống khiêm nhường ví Hà Nội như một hòn đảo lớn bao quanh bởi ba chữ N – nông thôn, nông dân và nông nghiệp.
Ông nói, áp lực đô thị hóa gây ra nhiều hậu quả không mong muốn với thủ đô của Việt Nam có quá nhiều hoàn cảnh không mong muốn.
Hà Nội đã phát triển từ 900km vuông tới 3.000km vuông về kích cỡ, và từ 200.000 người lên hơn 6 triệu người trong vòng một thế kỷ. Ông Lan đã cho rằng phần lớn cư dân Hà Nội giờ đây nặng về tinh thần và tâm lý nông nghiệp hơn là những người Hà Nội văn minh và phát triển dưới ảnh hưởng của văn hóa Pháp.
”Ngày nay, giới trẻ không quan tâm tới lịch sử, họ quan tâm tới chủ nghĩa duy vật và văn hóa nước ngoài. Trong khi chính phủ tự hào về những thành công trong những vấn đề đối ngoại và kinh tế, họ lại thất bại khi giải quyết vấn đề thiếu hụt chất lượng giáo dục và khoảng cách trong đời sống kinh tế – xã hội”, ông Lan nói.
Nhưng Nguyễn Thị Minh Hà, một nhân viên marketing 30 tuổi làm cho một công ty điện tử Hàn Quốc lại có quan điểm khác. “Thế hệ đi trước có xu thế quá ám ảnh về ảnh hưởng nước ngoài, sự phát triển và hiện đại. Có gì sai nếu cuộc sống tiện nghi hơn?”.
Ông Vũ Quần Phương, Chủ tịch Hội đồng thơ Hội Nhà văn Việt Nam nói, thế hệ trẻ không thể trợ giúp nhưng họ thích thú xã hội của họ hơn là lo lắng về nó. ”Xét cho cùng, họ nghĩ là quốc gia đã thoát khỏi đói nghèo để đi tới hiện đại, nên họ cảm thấy hợp lý khi tổ chức kỉ niệm và hướng về phía trước tới một tương lai thậm chí sáng lạn hơn”, nhà thơ 70 tuổi cho biết.
Chính sách Đổi mới của quốc gia đã chuyển dịch nền kinh tế kế hoạch tập trung sang định hướng thị trường kể từ năm 1986.
Nhưng ông Phương, người sinh ra tại Nam Định, nói. “Hà Nội đã mở rộng quá nhanh và theo một cách lộn xộn mà bây giờ phải đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng với giáo dục, sức khoẻ và giao thông”.
Trên toàn quốc, khoảng cách giàu nghèo ngày càng mở rộng.
”Khoảng cách trí tuệ cũng rõ rệt”, ông nói. ”Những cán bộ cũ không được đào tạo nhiều ở nhà trường và trải qua nhiều khó khăn, nhưng những người trẻ hơn được giáo dục tốt hơn, được trang bị các tiện nghi hiện đại, nên họ có những cá tính và ký ức khác nhau từ thế hệ ông bà, cha mẹ của họ”.
Vấn đề sáng tác trong thơ hay văn xuôi cũng đậm chủ nghĩa cá nhân hơn là các chủ đề chung, ông Phương cho biết.
Đặc điểm mới của Hà Nội và một số thành phố mới nổi khác, đặc biệt là đầu tàu kinh tế phía nam, thành phố Hồ Chí Minh, đã tăng cường kêu gọi cải tổ dân chủ.
”Vấn đề thực sự sau đó với Việt Nam thời hậu kỉ niệm 1.000 năm – là chính phủ và đảng phản ứng thế nào với những nhu cầu bức xúc và khác nhau của người dân trong khi cần ngăn chặn tính chất hỗn loạn của nền dân chủ”, ông Phương nhấn mạnh.
Nguyên phó thủ tướng Vũ Khoan thừa nhận rằng, việc cân bằng những sắc thái phát triển chất lượng xã hội và tăng trưởng kinh tế cao sẽ là tâm điểm chương trình nghị sự tại Đại hội Đảng lần thứ 11 vào tháng một.
Ông Khoan nói, vị lãnh đạo tiếp theo của đảng, sẽ phải giải quyết ba vấn đề trọng tâm: các biện pháp điều chỉnh chính sách kinh tế, tạo thêm nhiều lao động lành nghề và  cải thiện cơ sở hạ tầng.
”Chất lượng nguồn vốn và nguồn nhân lực chưa bền vững. Thiếu hụt tiền gửi ngân hàng thường xuyên, ở mức 5%, thâm hụt ngân sách là 9% năm ngoái (chi tiêu nhiều hơn kế hoạch ban đầu) cũng là những vấn đề”, ông Khoan, 74 tuổi nói.
Nhưng ông vẫn tin tưởng là, các thế hệ tương lai sẽ tiếp tục ngọn đuốc xã hội chủ nghĩa. ”Thế hệ trẻ không phải lo lắng quá nhiều về hoà bình và độc lập, nên họ có thể tập trung vào sự thịnh vượng”, ông cho biết.
Khi ngọn gió tự do thổi mạnh hơn ở Hà Nội, những quan điểm phê bình cũng nhiều hơn trước đây, thậm chí trong cả quốc hội.
”So với 15 năm trước, khi bạn ngồi đây 15 năm trước, bạn sẽ không thấy những câu hỏi mới mẻ trong quốc hội, và giờ đây, các thành viên quốc hội lại bị bất ngờ bởi những bình luận mới mẻ”, ông nói.
Đảng Cộng sản Việt Nam được cho là đã bắt đầu thí điểm một chương trình dân chủ ở cấp tỉnh. Thay vì việc Hà Nội chọn lựa các đại biểu, 10 tỉnh tự chọn đoàn đại biểu của mình tham gia đại hội đảng sẽ bầu cử lãnh đạo mới của Việt Nam.
Nhưng nhà sử học, ông Lan, nói rằng, ông không lo về việc Việt Nam sẽ xử lý thế nào với các yêu cầu dân chủ mới, lo lắng của ông là về sự gia tăng nhanh chóng của những tệ nạn xã hội.
”Tại bộ phận này của thế giới, không hề có truyền thống quan tâm tới nhân quyền như phương Tây. Ở đây, họ để ý hơn tới tương lai của chính mình – làm thế nào để kiếm nhiều tiền, làm thế nào để có địa vị cao hơn trong bộ máy quan chức, làm thế nào để khấm khá hơn và tận hưởng cuộc sống thịnh vượng hơn”, ông nói.
Có lẽ ông Lan chỉ lạc quan khi nhấn mạnh rằng, Việt Nam chưa có một chính khách kiểu như cựu Thủ tướng Thái Lan Thaksin Shinawatra.
”Thaksin là một doanh nhân tham nhũng, người dùng tiền của mình để giành được lợi ích chính trị, nhưng ở Việt Nam, những người kiểu như Thaksin là những quan chức và doanh nhân tham nhũng làm ăn trái phép”, ông nói. “Họ chơi trò của riêng mình và không can thiệp vào đời sống chính trị”.
Còn ông Phương, nhà thơ, thì nói, Việt Nam cần xem xét các mô hình chính trị khác nhau ở các nước láng giềng, như một xã hội được tổ chức tốt giống Singapore hoặc kiểu dân chủ sôi nổi hơn như Thái Lan.
Mỗi mô hình đều có những khiếm khuyết riêng.


Người dịch: Phạm Hữu

Bản tiếng Việt © Ba Sàm 2010

Nguồn: Bangkokpost